Ongezouten rapen

Toen Peter R. de Vries werd neergeschoten kwam er heel snel een Whatsapp berichtje binnen om me hierover te informeren. Gewoon via een chat in een vriendengroep. Nog nooit had slecht nationaal nieuws me zo snel weten te bereiken.

Op Twitter las ik daarna berichten van mensen die een confronterende foto hadden gezien: De Vries, liggend op de stenen van de Lange Leidsedwarsstraat, in een plasje bloed met kogelgaten in zijn hoofd. Iemand schreef: “het was respectloos, je kon echt zien dat hij het was.”

Daarna barstte er een discussie los. Veel mensen vonden dat je de heftige beelden van de zojuist aangevallen De Vries niet kon en mocht laten zien. Dat getuigt niet van respect. De lieden van Geenstijl, de website draagt de naam niet voor niets, toonden de beelden wel.

Laten we eens teruggaan naar het jaar 2001, 9/11. Op een zonnige ochtend vloog daar een door terroristen gekaapt vliegtuig in de Twin Towers. We hadden geen mobiele telefoons met 5G. Sterker nog: weinig mensen hadden een mobieltje. En als ze die al hadden dan was dat met beltegoed en zonder internet. Onze telefoons waren nog geen ‘windows on the world’. Toen kwamen we thuis, zetten we de televisie aan en moesten we de gruwelijke beelden daarop aanschouwen. Reporters die hun verslag onderbraken door de harde knallen van lichamen die achter hen op het dak van de parkeergarage te pletter vielen. Was dat dan niet heftig en confronterend? En wat dacht je van de aanslagen op Pim Fortuyn en Theo van Gogh. Die zagen we ook hulpeloos en gewond op de grond liggen. Waarom is dit nu anders? Waarom kan het bij Peter R. de Vries niet?

Ik heb daar lang over nagedacht deze week in de auto. Allereerst bereikt nieuws ons anders dan vroeger. Waar we eerder een keuze hadden de televisie aan te zetten of de krant te lezen, worden we nu vanuit onverwachte hoeken overspoeld door nieuws. Niet de fotograaf van het ANP is degene die de foto levert voor de opening van het fatale nieuwsitem, maar tegenwoordig is het Corrie van drie hoog achter die toevallig met een 10-jaar oude Samsung een wazig fotootje heeft gemaakt. Zij zet de foto op Facebook die vervolgens viral gaat en mensen confronteert met de harde werkelijkheid, ook als ze dat niet willen. Wegzappen kan niet meer zo makkelijk.

In een wereld waar iedereen aan het overdelen is, is tegelijkertijd een tendens van overbeschermen gaande. Voor mijn werk kom ik veel op middelbare scholen, het is verdrietig om te zien hoeveel tijd en energie het borgen van de privacy van leerlingen kost. Belangrijk, natuurlijk. Maar gaan we niet te ver als zo’n school dan alle examenfoto’s van de muur moet halen, omdat er geen toestemming voor het gebruik van de foto is gegeven? Een herinnering aan een bijzondere periode waar je niet meer op terugkijken kunt.

RTL en uitgeverij Mediahuis verzochten GeenStijl om de foto’s van De Vries offline te halen uit respect voor diens familie. Hoe een familie dergelijke foto’s ervaart, kan niemand voor hen bepalen. Als zij geraakt worden door de beelden kunnen zij zelf vragen aan de publicist om ze te verwijderen.

Maar moeten we wel willen dat de beelden verwijderd worden? Zijn we gebaat bij de milde versie van het nieuws? Mijn man had laatst milde olijfolie meegenomen, dat was minder lekker dan de klassieke variant. Ik vind dat nieuws waar nodig moet confronteren, omdat we niet onverschillig mogen blijven. En dat kunnen we doen door middel van tekst en beeld, waarbij beeld net iets meer zegt dan tekst. Dat beeld hebben we nodig om ons op te winden, verliefd te worden, trek en zin te krijgen, maar vooral om ons het onrecht aan te trekken dat Peter R. de Vries is aangedaan.