Ongezouten rapen

Cijfer: 6,5

“Ik wil je zien.”
“Zal ik in de schuur op je wachten, het is de enige plek waar we vrij zijn.”
“Nee, daar zitten te veel insecten. Ik heb al eens buiten geslapen, ik wil niet buiten slapen.”
“We gaan niet slapen. We gaan vrijen.”

Het nadeel van een boek luisteren, is dat je geen aantekeningen kunt maken tijdens het lezen voor je blog. Een recensie schrijven over een audioboek is dan vooral gebaseerd op de herinnering van het verhaal en niet op die prachtige zinsconstructies of vergeten woorden die het blad af stromen.

Hier gaat over een gezin uit een niet-bestaand land dat wel kenmerken vertoont van bekende landen. Het gaat over stamppot, staatshoofden, grenzen, heuvels en dorpsfeesten. Dat het niet over Nederland gaat, is al vrij snel duidelijk. In Nederland hebben we het goed, in dit verhaal hebben de mensen het iets minder. Bardo woont met zijn vader, die stamvader wordt genoemd, en moeder in een huisje bij de grens. Zijn vader bewaakt de grens en neemt deze taak erg serieus. Als Bardo’s moeder om het leven komt bij een ongeluk staan hij en zijn vader er alleen voor. Wat volgt is een tamelijk eenzame jeugd voor Bardo die geen vriendjes mag ontvangen thuis, omdat hij bij de grens woont en daarom afstand moet bewaren van de dorpelingen. De politieke ontwikkelingen in het onbekende land zorgen ervoor dat de grens op een dag dichtgaat en dat men niet meer onbezorgd naar het buurland kan reizen. Bardo, die inmiddels een vriendin heeft en over de grens werkt, is nu gedwongen in dienst te gaan.

Op het eerste gezicht lijkt Hier een familiekroniek. We krijgen Bardo’s verhaal mee van kind tot volwassen man. Er is sprake van een aantal levensveranderende gebeurtenissen zoals de dood van zijn moeder, het vinden van een liefde en het krijgen van een kind. Maar wat wil Van Leeuwen hier echt vertellen?

Het bijzondere vind ik dat ze een wereld schetst die herkenbaar is, maar anoniem. Ik herken gebruiken en opvattingen, maar ze zijn niet Nederlands. Een staatshoofd dat centraal staat in een land is niet Nederlands, maar wel Turks of Russisch. En de naam van de hoofdpersoon: Bardo. Dat klinkt Frans, maar zou ook Hongaars kunnen zijn. Wil ze met deze mix van identiteiten een wereld creëren die voor iedereen iets herkenbaars heeft? Zodat we de wereld van Bardo deels herkennen als de onze en daardoor begrijpen dat elk land wel iets heeft van thuis. En dat de blauwdruk van een land, haar geografie en de politiek geen invloed hebben op wat we als mensen allemaal willen: liefde en goede gezondheid.

De sluiting van de grens zet in Hier een reeks van verdrietige gebeurtenissen in gang waarmee Van Leeuwen hoogstwaarschijnlijk wil zeggen dat het ommuren van een land geen goed idee is. Het valt stamvader letterlijk en figuurlijk zwaar dat hij plotsklaps geen baan meer heeft en Bardo, die nooit van Mara’s zijde wilde wijken, brengt nu zijn tijd door in een stapelbed ten midden van een slaapzaal vol met ongezellige kameraden.

Als dit boek een adem had, zou deze bedorven ruiken. Tijdens het luisteren bekroop me steeds het gevoel van mistroostigheid. Het leven in het boek lijkt dor en eenzaam, terwijl er toch ook liefde en sprankjes hoop verstopt zitten.

Alhoewel van Leeuwen haar best doet om de hoofdpersonen tot leven te laten komen, voelde ik weinig binding met hen. Het softe karakter van Bardo is goed uitgewerkt, maar de anderen blijven schimmen in zijn leven. Daarnaast mistte het verhaal voor mij een bepaalde eigenheid die zoek in romans. Een karakter of ervaring die ik onmiskenbaar kan toebedelen aan dit verhaal.