Sinds ik gistermiddag mijn oude blog over mijn overstap van het onderwijs naar het bedrijfsleven op Twitter postte, schieten de bezoekersaantallen als een gek de lucht in.
Daarom keek ik gisteravond de uitzending van Nieuwsuur even terug. Wat werd er precies gezegd over het lerarentekort?
Dat er een lerarentekort is, wordt aangetoond met de gegevens van de website Meesterbaan.nl (ons docenten welbekend). Op 1 augustus telt de website 7000 vacatures, 2000 meer dan vorig jaar. Het blijkt lastiger om deze vacatures op te vullen, dus wordt er uitgeweken naar minder ideale invullingen van de vacatures door onbevoegde docenten en pensionado’s.
Zij-instromers
Arjen van der Meij vindt het vooral alarmerend dat er zoveel onbevoegde docenten voor de klas staan. Maar in mijn ogen is dat het minst grote probleem. De onbevoegde docenten zijn veelal zij-instromers. Dit zijn mensen van (vaak) middelbare leeftijd die na een carrière elders nog eens aan een carrière in het onderwijs willen beginnen. Die mensen hebben vaak de wens om iets te betekenen voor de maatschappij en daarnaast zijn de gunstige werktijden ook pré. Maar de zij-instromers die ik ken (ik was er zelf ook een) willen gewoon heel graag voor de klas staan en de jong-volwassenen iets leren. Het probleem is wel dat de zij-instromer geen student van 18 is die nog bij zijn ouders woont of op een vochtig kamertje voor 400 euro per maand. Deze mensen hebben een hypotheek, een gezin of andere verplichtingen. Daarom werken zij naast hun deeltijdstudie, vaak 32 uur per week. Als zij op een gegeven moment stage moeten gaan lopen dan komen ze in de problemen met hun reguliere baan. En dan zie je dus dat de zij-instromer een baan accepteert in het onderwijs om zo de stage te combineren met betaald werk.
Is dit erg? Ik vind van niet. Natuurlijk is de situatie niet ideaal, maar het is niet zo dat je zo’n zij-instromer met een rode lap om in een ring met stieren zet. Deze mensen hebben al flink wat levens- en werkervaring opgedaan, hebben zelf misschien ook kinderen waardoor ze gewend zijn aan die dynamiek en zijn zelfverzekerder dan de gemiddelde achttienjarige. Laat ik het zo zeggen: de gemiddelde zij-instromer is met zijn schat aan ervaring zeer waardevol voor het onderwijs. Dan maakt het echt niet uit als die persoon zijn bevoegdheid na 2 jaar pas haalt. Iemand die geen talent heeft voor het onderwijs is dan toch binnen die tijd alweer vertrokken.
Imago
Natuurlijk is het wenselijk om allemaal bevoegde docenten voor de klas te hebben staan, maar zolang het aantal studenten dat zich inschrijft voor de opleidingen achterblijft bij de vraag, zal men wel moeten. En waarom schrijven jongeren zich niet in voor de docentenopleiding? “Een imagoprobleem”, zo wordt gezegd. Een meisje in de uitzending zegt: “We zitten al 6 jaar op school, dan denken we niet ‘goh laten we leraar worden’, we zijn blij als we klaar zijn.” Daar kan ik helemaal inkomen. De leraar is zelf niet bepaald een goede reclame voor zijn beroep. Wat de leerlingen zien is een vermoeide man die ’s avonds niet gaat stappen, maar essays zit na te kijken.
Daarnaast is er een ander probleem. Vroeger kon je in Nederland meerdere studies volgen voor een redelijk betaalbaar bedrag. Voor 1500 euro per jaar kon je een Hbo of een WO bachelor volgen. En als je klaar was met de ene studie dan ging je gewoon nog door met een andere als je ambitieus of breed geïnteresseerd was. Nu kan dat niet meer. Je kiest voor één studie en dat is je toekomst. Een andere studie na je bachelor is nog wel mogelijk, alleen als je het instellingsgeld van ruim 10.000 euro per jaar kunt ophoesten (dat geld heeft niemand). Nou, dan krab je je dus wel drie keer achter je oren voordat je je inschrijft voor de docentenopleiding.
Reizen
Dus jongeren denken meer na over hun studiekeuze, nemen vaker een tussenjaar (zoals mijn zusje van 21 deed vorig jaar) en kiezen dan bewuster. Waar zij die keuze op baseren, is voor iedereen anders. Wat ik veel om me heen zie, is dat jongeren kiezen voor een studie in het buitenland of de mogelijkheid om periodes in het buitenland te studeren. Dit was een van de grootste argumenten van mijn andere zusje (25) om niet de master Nederlands aan de UvA te doen ‘ik wil zo graag een tijdje in het buitenland studeren.’ Tja, met de studie Nederlands kun je vast wel een half jaartje Antwerpen doen. Maar ja, België is natuurlijk niet echt het buitenland. Uiteindelijk heeft ze toch voor de master gekozen, accepterend dat ze voor haar studie niet zal gaan reizen.
Is het geen idee om de lerarenopleiding (en het onderwijs in het algemeen) veel internationaler te maken? Bied naast de inhoudelijke vakken ook de mogelijkheid om een taal te leren. Zodat je straks in Japan als wiskundedocent aan de slag kan of in New York als biologiedocent. Maak de opleiding geschiedenis internationaler of creëer een combinatiebevoegdheid door de talen Engels en Nederlands te combineren in een 5-jarige bachelor of zoiets. Maar ook binnen het onderwijs kan er internationaler en spannender worden gewerkt. Bied docenten de mogelijkheid om zich verder te ontwikkelen ook buiten het onderwijsvak, maak het mogelijk om uitwisselingen te doen met andere scholen en docenten. Er liggen daar nog zoveel kansen.
Het onderwijs heeft altijd al langzamer bewogen dan zijn leerlingen. Dat kan ook niet anders, want jonge mensen groeien en veranderen snel. Zeker in deze tijd. Maar dat is geen excuus voor het suffe imago dat de docent en de school nu heeft. In een wereld waarin jongeren dromen van verre reizen naar Australië en Thailand met cocktails, full moon party’s en seks met baarddragende surfdudes (goed, niet allemaal) moeten we ervoor zorgen dat de bestemming klaslokaal minstens zo aantrekkelijk wordt.
Ongezouten rapen 