Ongezouten rapen

“Ik ging terug naar de krijsmarathon van onze zoon en keek omlaag naar zijn wriemelende gramschap. (..) Ik wilde hem laten huilen tot hij een ons woog.”

Cijfer: 10

Een paar jaar geleden zat ik op eenzelfde regenachtige dag als deze We need to talk about Kevin te kijken. Mijn ex kwam binnen en vroeg: “Wat ben jij voor een vage film aan het kijken?” Ik antwoordde: “Het ziet er inderdaad vaag uit, maar deze film is zo intens. Ik zit er helemaal in.” 5 minuten later keek ik naast me en zag ik dat ook hij werd meegezogen door het stille geweld dat van het scherm afdroop. Ik nam me toen al voor het boek ooit te gaan lezen. En nadat er een aantal mensen in mijn directe omgeving zijn bevallen, vond ik het een mooi moment om er nu aan te beginnen. Het boek telt 428 pagina’s. Ik lees niet elke dag en ook niet erg veel, maar dit boek ging overal mee naartoe. Ik las in de metro, in Berlijn en in mijn eentje in een café. Nu is het uit en dat is jammer.

Nadat Eva’s leven overhoop is gegooid door een van de meest gruwelijke dingen die een moeder kan overkomen, start ze een briefwisseling met haar man. In haar brieven legt ze uit wat ze de afgelopen decennia heeft gevoeld en gedacht. Dingen die ze nooit tegen hem heeft kunnen zeggen zet ze op papier in de hoop dat hij het zal lezen en dat hij haar zal begrijpen. Kevin, hun 16-jaige zoon, heeft een anderhalf jaar daarvoor een massamoord gepleegd op zijn middelbare school en nu probeert Eva te achterhalen waar het mis is gegaan. Is haar zoon zo verdorven geworden, omdat zij hem niet voldoende liefde heeft kunnen geven of was hij altijd al een monster?

Tijdens het lezen van dit boek heb ik hevig zitten onderstrepen. Veel van wat Eva denkt en voelt, herken ik. Soms was het een feest en soms maakte het me bang. Mocht ik ooit kinderen krijgen, zal het dan een teleurstelling worden of ben ik niet in staat om voldoende van ze te houden?

“Jarenlang had ik gewacht op die allesoverheersende drang waar ik altijd over had gehoord, de verslavende hunkering waardoor kinderloze vrouwen zich onverbiddelijk tot de kinderwagen van onbekenden in het park voelen aangetrokken.”

Bovenstaande is iets wat ik eigenlijk ook al jaren zeg. Mensen zeggen tegen me: “Jouw tijd komt nog wel.” Maar eigenlijk denk ik dat dat niet zo is en dat die kinderwagens voor mij altijd gewoon irritante en trage obstakels zullen zijn in het Amsterdamse verkeer. Shriver verwoordt de gedachten van Eva zo puur en eerlijk dat ik bijna niet anders kan dan denken dat Shriver er zelf zo ook in staat. Daarnaast is Eva gewoon ook heel erg intelligent en grappig. Ze laat me dieper nadenken over de dingen die ikzelf ook al wist of vermoedde. De passage waarin ze haar man beschrijft is ook hilarisch. Het is ook weer herkenbaar om te vallen op een man die je nooit voor jezelf bedacht had. Zij had zichzelf altijd met een zweverig type gezien:”intelligent, wonend op het platteland, liefhebber van organisch voedsel en luisterend naar Bob Marley.

“Want daarna ontmoette ik jou. Een grote breedgeschouderde vleeseter met stug, blond haar en een blozende huid die op het strand verbrandt. (..) Iemand die zin in het leven heeft. (..) Hotdogs, niet eens Bratwurst van East 86th Street, maar melige, vette varkensdarmen. (..) Een onverschrokken consument die het volste vertrouwen in fabrikanten heeft (..). Houdt niet van voorzichtig neuken.”

Alhoewel het verhaal amper te tillen is, zorgt Shriver ook voor voldoende lichte stukken. Bovenstaande is er eentje van. Ik heb van dit boek de Nederlandse vertaling gelezen en die was prima. Shriver is een begenadigd…(daar komt ie) schrijver…ze schrijft gevat en gebruikt daarbij soms mooie, soms banale woorden. Geen enkele passage was een cliché.
Ik ben echt van Eva gaan houden. Sommige mensen zullen haar waarschijnlijk koud en afstandelijk vinden, misschien zelfs egoïstisch en ongepast. Maar ze is eerlijk en daar houd ik van. Ook in haar communicatie met Kevin probeert ze te zoeken naar een manier om het te laten werken. Kevin krijgt in de gevangenis concurrentie van een jongen die een ouder echtpaar heeft vermoord.

“Met genoegen vertelde Kevin waar de jongen zijn roem aan had te danken. Een ouder echtpaar in het appartement naast het zijne had geklaagd dat hij zijn cd van The Monkees om drie uur ’s nachts veel te hard draaide. Het volgende weekend had de dochter van het echtpaar haar ouders dood in bed aangetroffen. Ze waren allebei van hun keel tot hun kruis opengesneden. 
“Maar dat is schokkend,” zei ik. “Ik kan nauwelijks geloven dat iemand nog naar The Monkees luistert.”

Eva komt soms heerlijk sarcastisch uit de hoek. Dat maakt de situatie voor haar dragelijk, maar ook voor mij. Wellicht ben ik, omdat ik haar zo graag mag, bevooroordeeld in mijn mening over de schuldvraag van Kevins daad. Ik ben benieuwd hoe andere mensen dit zien. Zullen moeders dit boek bijvoorbeeld anders lezen, omdat zij de haat die Eva voelt voor haar eigen kind niet herkennen. Het ergste van het verhaal vond ik eigenlijk de houding van haar man. Het is overduidelijk dat Kevin een kind is dat nooit op kinderfeestjes wordt uitgenodigd. Hoe kan hij dan volhouden dat Kevin hooguit eenm beetje anders is? Ik realiseer me dat ik woedend ben op een fictief karakter. Dat voelt best lekker.

Ik denk niet dat dit boek voor iedereen geschikt is. Want hoewel er sprake is van een verschrikkelijke misdaad draait het verhaal meer om de innerlijke zoektocht. Het is niet de vraag wat er gaat gebeuren want dat weet je al vanaf het eerste hoofdstuk, Het is eerder de vraag hoe het heeft kunnen gebeuren; de eeuwige nature-nurture discussie. Dat maakt het vooral een boek dat tot leven komt in het hoofd van Eva en dat zullen sommigen misschien saai vinden. Maar Eva is geenszins saai. Ik kan hier nog dertig geniale passages aanhalen die uit haar interessante brein zijn ontsproten, maar liever zie ik dat iedereen dit boek leest. En ik hoor graag wat jullie ervan vonden.