“ Mauw is dood.”
Mijn moeder brengt mijn zusje en mij via een weinig subtiele sms op de hoogte van het feit dat mijn, maar zes jaar geleden door mijn ouders geadopteerde, kat is overleden.
Toevallig zitten mijn zusje en ik tegenover elkaar aan tafel in café Katoen een koude hamburger en tortilla weg te stouwen (waar we natuurlijk niets over zeggen tegen de ober) als we de sms binnenkrijgen. Mijn zusje haar ogen schieten meteen vol, want zij was degene die de laatste jaren samen met Mauw in een bed sliep. Ik was even stil, nam intern afscheid en at verder. Ik had haar toch al als een ijskoude moeder ter adoptie afgestaan. Overigens had Mauw zich met het huis van mijn ouders geen beter bejaardentehuis kunnen wensen.
Deze trieste gebeurtenis stond in schril contrast met de activiteit die we na het eten zouden ontplooien. We gingen een filosofieavond met als thema “geluk” in Perdu bijwonen. Het doel van de avond was op zoek gaan naar antwoorden en nieuwe perspectieven naar aanleiding van de vraag: “Wat is geluk?”
De eerste spreker van de avond was Jaap Vriend die geluk vooral vanuit zijn eigen belevingswereld beschreef. Hij besprak momenten uit zijn leven die hem deden nadenken over geluk en verbond zijn bevindingen steeds met ideeën van (Westerse) denkers. Dit resulteerde al snel in een feest der herkenning waarbij er, deels te danken aan de boeiende spreekstijl van Vriend, ook behoorlijk wat gelachen werd. De titel van zijn relaas was: Festina Lente. Dat zou ook de naam kunnen zijn van een nieuw ijssoort, maar in dit geval is het een Latijnse uitdrukking die “haast je langzaam” betekent. Het begrip haasten is de meeste Amsterdammers wel bekend en Vriend neemt als voorbeeld het wachten op de fiets voor een rood stoplicht. En terwijl de seconden verstrijken, ziet hij haastige Amsterdammers langs zich heen flitsen die allemaal gebaat zijn bij die paar seconden tijdswinst. Maar volgens hem zouden we deze wachtmomenten eigenlijk als gewonnen momenten moeten zien, momenten waarop we kunnen nadenken over het leven, een beetje filosoferen. Uiteindelijk komt Vriend tot de conclusie dat het geluk ‘m zit in het accepteren dat het leven zinloos is en dat wij als individuen daar zelf zin aan moeten geven. Dat kunnen we het beste doen door stil te staan bij dingen, niet alles te gehaast willen doen en naast die momenten van intens geluk ook de momenten van ongeluk ervaren, omdat we alleen dan begrijpen wat geluk is.
De tweede spreker was dr. Annewieke Vroom (best wel een coole achternaam als je aan de faculteit van godsgeleerdheid verbonden bent) die op een iets minder frivole (lees:saaie) manier zware filosofische kost aan de man poogde te brengen. Ze sprak over de Kyoto school waarin wordt gestreefd naar het zoeken naar een complete leegte en als we eenmaal die leegte hebben durven te omarmen, kunnen we openstaan voor het geluk. Daar tegenover staat het procesdenken waarbij alles wordt opgevat als een continu proces. Ervan uitgaand dat niets stilstaat, maar alles ontwikkelt en beweegt en dat alles hangt weer met elkaar samen. Kortom; een vrij abstracte benadering die geen directe antwoorden geeft, maar wel stof geeft tot nadenken.
En wat vind ik? De Huis-tuin-en-keukenfilosoof. Ik vind geluk vooral een gevoel, een innerlijke wind die warm of koud kan waaien stormachtig of stil kan zijn. Ik ervaar nauwelijks complete stilte. In mijn lijf is het altijd stormachtig warm of koud en ik ben ook altijd op zoek naar die storm. Als ik terugkijk naar het afgelopen jaar dan kan ik heel veel gelukkige momenten opnoemen: mijn motortocht naar Duitsland, spontane stapavondjes met vriendinnen, Sinterklaas met de familie, aangenomen worden bij mijn nieuwe werkgever, een tripje naar Dublin en paaseieren verven met D.(ik dacht laat ik eens wat anders noemen dan seks). Al deze dingen passen in de geluksvoorwaarden die Vroom noemt (overgenomen uit een ander onderzoek, volgens mij waren het deze, maar ik kan er een gemist hebben): het hebben van een langdurige liefdesrelatie, een bovenmodaal inkomen, religie, een grote sociale kring, wel/geen kinderen (daar zijn de onderzoekers nog niet over uit). Met het wegvallen van die liefdesrelatie voel ik een leegte en het is juist die leegte die we moeten omarmen om uiteindelijk volkomen gelukkig te kunnen zijn volgens de Kyoto school.
Mijn zusje heeft me weleens gevraagd: “ Waarom is die liefde zo belangrijk voor jou.” En dan kan ik niets beters verzinnen dan: “ Omdat het het meest intense geluk is dat ik tot nu toe heb ervaren.” Maar hoe komt dat? Hoe komt het dat mijn relaties me over het algemeen veel gelukkiger maken dan een dagje strand of een ritje op de motor? Vroom had daarvoor een verklaring. Hoe complexer de genieting des te groter is het geluksgevoel. En die complexiteit ontstaat wanneer zowel lichaam als geest bij die genieting betrokken zijn. Dat is dus waarom die relaties zo intens kunnen zijn, wanneer je zowel op seksueel vlak en emotioneel vlak die genietingen beleeft met elkaar. Logisch eigenlijk. Iemand die niet op beide vlakken even betrokken is in een relatie, zal dus ook minder geluk ervaren in die relatie.
En net kom ik thuis na wat te hebben gedronken met een vriend en we hadden gesproken over sushi. Nu heb ik daar trek in en heb ik veel te dure, slechte sushi besteld en prompt verschijnt er na het plaatsen van de bestelling de volgende afbeelding in beeld en realiseer ik me dat inderdaad de (hongerige) leegten moeten worden ervaren alvorens het geluk te kunnen treffen (dat ook prima bezorgd kan worden door een 16-jarige knaap uit Amsterdam-West).
Ongezouten rapen 