“I am wedded to you so closely that I feel as if I were the same person. Our essences are one, our bodies and spirits being united, so that I am drawn towards you as by magnetism, and. wherever you are, there must my presence be with you.” (The Private Memoirs and Confessions of a Justified Sinner)
Ik lees veel boeken en kijk veel films. En dan kan het gebeuren dat verhalen die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben, heel erg op elkaar lijken. Zo heb ik dat nu met twee films en een boek. Respectievelijk: The Face of Love (Arie Posin), Enemy (Denis Villeneuve) en het boek The Private Confessions and Memoirs of a Justified Sinner (James Hogg). Alledrie de verhalen behandelen het motief van de dubbelganger. Zij het elk op een andere manier.
Van oudsher is de doppelgänger in fictie een wezen dat de slechte kant van de hoofdpersoon representeert. Tegenwoordig wordt het woord dubbelganger gebruikt voor twee personen die heel erg op elkaar lijken. Je hoort mensen ook vaak zeggen dat er van iedereen een dubbelganger op de wereld rondloopt. Het dubbelganger motief kan dus ook louter betrekking hebben op het fysieke aspect. Hoe worden de motieven in de eerder genoemde verhalen ingezet?
The Face of Love
In the Face of Love draait het om een gelukkig getrouwd echtpaar op leeftijd. Als zij hun dertig jarig samenzijn vieren met een romantische vakantie slaat het noodlot toe: de man, Garret, verdrinkt tijdens een duik in de zee. De vrouw, Nikki, verkeert de jaren na het ongeval in een staat van diepe rouw. Tot ze in het plaatselijke museum een look-a-like van haar overleden man ziet lopen. Dit wordt een obsessie; ze bezoekt het museum elke dag in de hoop hem weer tegen te komen en als ze hem dan uiteindelijk weer ziet, kan ze de behoefte niet onderdrukken contact met hem te zoeken. Dit contact kenmerkt zich door intensiteit en de man, Tom, kan niet anders dan meegaan in deze intensiteit, denkend dat de liefde aan hem gericht is.
Het dubbelganger motief wordt hier niet ingezet ten behoeve van de verdieping van het karakter van Garret of Tom. Het gaat hier immers niet om de representatie van een andere kant van hem. De dubbelganger is hier ook niet imaginair, hij bestaat echt. Wat voor Nikki natuurlijk zeer verwarrend is. Ze weet dat deze man haar echtgenoot niet is, maar de fysieke gelijkenis is zo sterk dat ze haar gevoelens projecteert op hem.
Het uiterlijk kan ons bedriegen. We worden niet verliefd op het uiterlijk, maar we koppelen het uiterlijk van de liefde wel weer aan de liefde. De liefde moet een gezicht hebben, zo blijkt. En daarom vond ik de titel van de film ook zo geniaal. Ik vraag me af hoe het zit met een verbroken liefde. Stel je partner verlaat je terwijl je nog veel voor hem voelt, kijk je dan in je zoektocht naar een nieuwe partner vooral naar mensen die op hem of haar lijken?
The Private Memoirs and Confessions of a Justified Sinner
Het boek werd geschreven in 1824 and anoniem gepubliceerd, omdat de schrijver, James Hogg, bang was dat de experimentele schrijfstijl en de gewaagde onderwerpen niet iedereen zouden aanspreken. Het verhaal gaat over twee broers: George en Robert, die afzonderlijk van elkaar opgroeien zonder te weten dat ze broers zijn. George groeit op bij zijn vader en houdt er een ‘losbandig’ leven op na. Hij feest met vrienden, drinkt en geniet van vrouwen. Robert daarentegen is een vrome kerel die zijn leven wijdt aan zijn geloof en educatie. Op een dag komt Robert tijdens een wandeling de mysterieuze Gil-Martin tegen. Een super intelligente man met wie hij vanaf dat moment dagelijks converseert. Ze praten over het geloof en al snel komt ter sprake dat Robert de uitverkorene is en de wereld moet ontdoen van zondaars. Te beginnen bij zijn eigen broer. Gil-Martin weet namelijk te vertellen dat Robert een broer heeft. En Gil-Martin blijkt meer te weten, hij weet van alle personen altijd waar ze zijn en ook duikt hij zelf overal op. Wat het allemaal nog verdachter maakt, is dat Gil-Martin verschillende gedaantes aan kan nemen, zelfs die van Robert. Op aandringen van Gil-Martin vermoordt Robert zijn broer.
Gil-Martin kan de gedaanten van verschillende mensen aannemen, maar ook dat van Robert. De vraagt rijst of Gil-Martin het onderbewustzijn van Robert representeert of dat Gil-Martin de belichaming is van de duivel. In denk dat het afhankelijk is van waar je in gelooft hoe je de aanwezigheid van Gil-Martin interpreteert. Er zijn in het boek bewijzen voor aanwezigheid van Gil-Martin. Andere personages zeggen hem gezien te hebben. Maar het feit dat hij als een geest overal opduikt en andere gedaanten aan kan nemen, geeft aan dat Gil-Martin alleen maar in de fantasie van Robert bestaat en in dat geval is Gil-Martin de slechte kant van Robert.
Enemy
Enemy is een complexe film met Jake Gyllenhaal in de hoofdrol. Adam is een geschiedenisdocent op de universiteit en zijn leven is een opeenvolging van dezelfde gebeurtenissen. Als hij op een dag een film kijkt, ziet hij daarin een acteur die precies op hem lijkt. Hij gaat op onderzoek uit en komt uiteindelijk met de acteur, Anthony, in contact. Anthony is een stoere vent die in een luxe appartement leeft, zijn vrouw is zwanger. Beide mannen leiden een compleet ander leven. De vraag is echter of ze echt elkaars dubbelganger zijn of dat een van de twee alleen maar bestaat in het hoofd van de ander? En wie is dan echt?
In Enemy vormen Adam en Anthony een persoon waarbij Anthony de leidende persoon is. Adam staat voor alles wat Anthony niet wil zijn: verlegen, saai en onzeker, maar wel lief en zorgzaam. Anthony is een notoire vreemdganger, bang voor het burgerlijke bestaan. Nu zijn vriendin zwanger is, zal hij zijn verantwoordelijkheden moeten nemen en daar is hij niet klaar voor. Hij gaat een innerlijke strijd met zichzelf aan waarbij hij zijn slechte kant, de Anthony kant, probeert te elimineren. Hij is zijn eigen vijand. Ik denk dat veel mensen tegenwoordig worstelen met de meerdere rollen die ze doorgaans spelen. En door de zichtbaarheid van de wereld worden we geconfronteerd met andere interessante of juist oninteressante rollen. Voor sommigen is het lastig om de rol te accepteren die hen is toebedeeld en ik vind dat Villeneuve dat erg origineel heeft verbeeld.
Dus…
Fysiek kan er sprake zijn van een dubbelganger. We kunnen de dubbelganger in onze hoofden creëren of we kunnen echt iemand tegenkomen die erg op ons lijkt. We kunnen onze dubbelganger zelfs dagelijks zien in de spiegel. Wij geven de dubbelganger vorm. Hij is steeds een versie van onszelf die we willen leren kennen of juist niet. Ook wanneer de dubbelganger een kopie is van iemand die we kennen, is hij iemand die we zelf vormgeven, omdat het uiterlijk van die persoon ons linkt aan het bekende. Ik vind het interessant dat in alledrie de verhalen de dubbelganger is ingezet om de hoofdpersonen te confronteren met bepaalde rollen die zij spelen en dat zij gedwongen worden deze rollen nader te bestuderen.
Ongezouten rapen 