Ongezouten rapen

” I think it’s simple. If you care about your fellow human  beings, you share what you know with them. You share what you see. You give them anything you can. If you care about their plight, their suffering, their curiosity, their right to learn and know anything the world contains, you share with them. You share what you have and what you see and what you know. To me, the logic there is undeniable.”

Cijfer: 5.5

De Cirkel stond in november in het middelpunt van de belangstelling, want het kreeg aandacht in De wereld draait door. Daarna werd het ook nog genoemd in een lijst met de beste boeken van de afgelopen 5 jaar. Toen ik het van mijn huisgenoot kreeg voor mijn verjaardag waren mijn verwachtingen vanzelfsprekend hooggespannen.

Een wereld in een wereld
De Cirkel is een gigantisch bedrijf gesitueerd aan de Amerikaanse westkust en vertoont een niet te missen vergelijking met bedrijven als Google, Apple en Facebook. Kort door de bocht is De Cirkel een versmelting van deze ondernemingen. Het bedrijf heeft niet voor niets drie directeuren die op hun beurt ook weer lijken op Jobs, Zuckerberg enPage. Er werken duizenden mensen bij het bedrijf en het is een soort wereld in de wereld, compleet met  een inpandig ziekenhuis, sportvelden en de mogelijkheid om permanent op de ‘campus’ te wonen.

Mae Holland is een jonge vrouw van 23 die tot op heden voor een armetierige baas werkte in een uitgeblust stadje. Haar studievriendin Annie werkt al een tijdje bij De Cirkel en nadat Mae haar verteld heeft over haar geestdodende baan bij de lokale fabriek aarzelt Annie geen moment om haar binnen te loodsen bij De Cirkel. Mae begint op de afdeling Customer Experiences en werkt zich al snel omhoog. Werken bij De Cirkel betekent ook dat je zichtbaar bent en een deel van Maes taak is dan ook het bijhouden van haar profielpagina, het reageren op berichten van anderen, het bijwonen van events en daarover verslag  doen op haar profielpagina en het waarderen van honderden bedrijven, vrienden en foto’s. Mae heeft het er maar druk mee, zo druk, dat ze steeds meer vervreemd van haar ouders en vrienden. Alle contacten die ze heeft, verlopen via het digitale netwerk van De Cirkel, behalve een contact. De mysterieuze Kalden die een dierlijk verlangen in haar losmaakt, maar zich na elke plotselinge ontmoeting als een haas uit de voeten maakt.

Waarschuwing
Wat Dave Eggers probeert te doen is behoorlijk duidelijk. Hij wil ons waarschuwen voor de digitalisering, het rondmaken van de cirkel. Te veel openheid is niet goed, we kunnen niet alles weten en dat moeten we ook niet willen. Als de wereld in handen valt van een bedrijf als De Cirkel zijn we ten dode opgeschreven. Het is goed om dit punt te maken, je hoort vaak genoeg horrorverhalen over sociale media en privacy. De Cirkel schetst een doemscenario waarbij we kunnen zien wat er gebeurt als sociale media de wereld regeren.

Cijfers
De cirkel is eigenlijk een metafoor voor het hele verhaal. Alles herhaalt zich, tot vervelens toe. En alles draait om cijfers en statistiek. Zo wordt Maes waardering uitgedrukt in een PartiRank. De PartiRank geeft aan hoe actief ze is op het sociale netwerk (Zing) van De Cirkel.

“Mae looked at the time. It was six o’clock. She had plenty of hours to improve, there and then, so she embarked on a flurry of activity, sending four zings and thirty-two comments and eighty-eight smiles. In an hour her PartiRank rose to 7,288. Breaking 7,000 was more difficult, but by eight o’ clock, after joining and posting in eleven discussion groups, sending another twelve zings, one of them rate din the top 5,000 globally for that hour, and signing up for sixty-seven more feeds, she’d done it.”

Zelfs gevoelens worden uitgedrukt in een cijfer. Als Francis, het vriendje van Mae, na 30 seconden al ejaculeert, vraagt hij haar om een ranking. Mae geeft hem een ranking van 100. En dit strookt niet met het motto van De Cirkel dat iedereen het recht heeft om alles te weten of met de door Mae zelfbedachte slogan: “Secrets are lies”. Aangezien haar geheim, dat Francis een dikke nul is in bed, geen leugen is.

Verveling
Aan de ene kant is dit alles geniaal, Eggers laat de lezer de verveling ervaren die, volgens hem, gepaard gaat met het digitaal voyeurisme. Aan de andere kant is 491 pagina’s verveling wel wat aan de lange kant. De boodschap die Eggers mee wil geven wordt keer op keer herhaald. Je moet wel een behoorlijk bord voor je kop hebben, wil je niet zien dat sociale media een gevaar kunnen gaan vormen voor de samenleving. En omdat het er zo dik bovenop ligt, erger ik me aan de kant die Eggers mij opstuurt. Het is bijna onmogelijk om aan het einde van het boek pro-Cirkel te zijn. Dat komt mede door het onuitstaanbare en domme karakter van de hoofdpersoon en het tenenkrommende einde.

Conclusie
Alhoewel het thema van De Cirkel me aanspreekt, overdrijft Eggers zijn doemscenario, waardoor ik hem niet meer serieus kan nemen. De focus ligt meer bij de cijfers en statistieken dan bij de karakterontwikkeling. Het boek is daarmee net zo oppervlakkig als zijn personages. Misschien was dat ook allemaal wel de bedoeling, laten zien hoe oppervlakkig we met zijn allen zijn.
Ik heb er in ieder geval niets van geleerd. Want na het schrijven van dit stuk plaats ik een link op Facebook en Twitter en zal ik aan de statistieken kunnen zien hoe vaak het wordt gelezen, maar het verschil tussen mij en Mae is dat ik niet in een hoekje ga staan grienen als de bezoekersaantallen tegenvallen.