Toen Alleen maar nette mensen uitkwam, werkte ik voor een televisieprogramma waarvan de eindredacteur flin op het boek. Vuijsje was een misselijk man die een boek schreef om van te kotsen. Uit respect voor mijn eindredacteur raakte ik het boek dan ook niet aan. Nu mijn leerlingen 4 mavo en masse het boek lazen voor hun eindexamen en ik in mijn bevragingen niet verder kwam dan: vertel eens wat meer over de Bijlmer, besloot ik het boek toch maar te lezen.
Cijfer: 7,5
Kort gezegd gaat het boek over David (Vuijsje) die op zoek is naar zijn identiteit. David is een joodse Amsterdammer die opgroeit en woont in het rijke milieu van de Vondelparkbuurt. Maar iets in dat milieu staat hem tegen: de voorspelbaarheid en degelijkheid. Na het gymnasium gaat hij dan ook tegen alle verwachtingen in niet studeren. Tot afschuw van zijn familie en vrienden toogt David richting de Bijlmer om daar relaties aan te gaan met negerinnen die dikke billen hebben en gouden tanden. In eerste instantie heeft hij alleen een relatie met Rowanda, maar al past David zich aan aan de Bijlmerse cultuur en mengt hij zich in gangbangs en garageboxseks. Langzaam begint hij zich toch af te vragen hoe hij in deze situatie terecht is gekomen.
Toen ik de leeftijd van David had, zo begin 20, werkte ik in het Amsterdamse uitgaansleven voor een organisatie die r&b feesten organiseerde. Vanzelfsprekend kwamen er op die feesten veel donkere mensen af en ik ging zelf ook graag naar die feesten. Met name omdat ik de muziek leuk vond en er goed op kon dansen, maar ook een beetje omdat ik donkere mannen wel erg aantrekkelijk vond. Alleen maar nette mensen is voor mij daarom een feest der herkenning, omdat ik de wereld die Vuijsje beschrijft maar al te goed ken. Ik heb geen enkel woord moeten opzoeken, de straattaal staat nog vers in mijn geheugen gegrift. De wijze waarop Vuijsje de dialogen heeft weergegeven is zo herkenbaar. De stelligheid waarmee ‘negers’ de grootste onzin kunnen verkopen, de drama in hun stem en de zelfgemaakte werkwoorden. Wat hij schrijft is echt en soms zo dom dat het niet te geloven is. Als Toyota Starlet bezitter moest ik dan ook hardop lachen om deze quote:
“ Ryan reed in een rode opgevoerde Toyota Starlet met een paar fluwelen zwart-witte dobbelstenen aan de achteruitkijkspiegel. (..) “Als Banga’s deze auto zien, gaan de slippies meteen naar beneden.”
Maar de gesprekken in dit boek heb ik ook gevoerd met mensen. Ik weet dat Vuijsje dit voor een groot deel niet uit zijn duim heeft gezogen. Vuijsje zegt dat hij gedeelten uit het verhaal op zijn eigen ervaringen heeft gebaseerd
Natuurlijk zoekt hij de extremen op. Gangbangs en garageboxseks zijn mij gelukkig bespaard gebleven, maar ook hier ken ik de verhalen van vrouwen die zich hier wel voor leenden. Ik kan me voorstellen dat donkere vrouwen kwaad zijn op Vuijsje vanwege dit boek, het zou denigrerend en stereotyperend zijn. Maar hoeveel boeken worden er over de blanke vrouw geschreven waarin stereotypes geschetst worden? Ik denk dat het gewoon even wennen is dat dit type vrouw de hoofdrol speelt in een roman, überhaupt.
Vlezige seks speelt een belangrijke rol in het verhaal, maar voor wie meer wil zal ook meer vinden in de diepere verhaallaag over de zoektocht naar culturele identiteit. David is een joodse Amsterdammer, maar zier er uit als een Marokkaan. Op straat wordt hij behandeld als uitschot terwijl hij een degelijke jongeman is uit Oud-Zuid. Dat zit hem dwars. Hij weet bij weke groep hij zich moet aansluiten, in welke rij hij moet gaan staan. Zijn jeugdvriendin Naomi is niet spannend en opwindend genoeg, daarom zoekt hij naar een negerin. Dit alles maakt David er niet echt leuker op. Op dat momenten dat hij echt begint na te denken over zijn gevoelens roept hij zichzelf steeds een halt toe. Vuijsje doet dit letterlijk door –stop te schrijven. Hierdoor wordt de lezer de kans ontnomen om mee te voelen met David en zijn acties beter te begrijpen. Een domper voor de lezer die meer toegang wil krijgen tot Davids psyche. David lijkt zichzelf niet te begrijpen. Hetzelfde geldt voor Vuijsje die hier in een interview met Woman Inc. voornamelijk zijn mondhoeken naar beneden trekt en schouderophalend ‘kweenie’ mompelt.
Alleen maar nette mensen is geen literatuur met de hoofdletter L. Ik vind het echter wel een grappig boek dat snel wegleest en ik denk dat Vuijsje, ongeacht de beledigde negerinnen en zijn eigen terughoudendheid in toegeven in welke mate het boek autobiografisch is, het meer bij het rechte eind heeft dan we hopen en willen toegeven.
Ongezouten rapen 